Eigen Stem: Ik ben die jongen niet

In dit interview zijn de namen van betrokkenen om discretie gewijzigd. De foto’s zijn wél echt, maar met respect voor hun privacy gemaakt

“Ik houd niet van problemen,” zegt hij vol overtuiging. Eerlijk gezegd hoef ik daar geen seconde aan te twijfelen. Voor me zit Jaylen (22), een jongen die rust uitstraalt. Hij neemt me mee in een verleden van verkeerde keuzes en verkeerde vrienden. Keuzes die hem drie maanden detentie opleverden.

Dit is helemaal niet wie ik ben 
“Als ik zo was doorgegaan, weet ik niet of ik er nog was geweest,” zegt hij. “Ik deed dingen die helemaal niet bij me pasten. Ik dacht dat ik stoer moest lijken. Maar eigenlijk ben ik die jongen helemaal niet.”

Ik liep met verkeerde vrienden mee, zocht snelle manieren om geld te maken. Het leek alsof ik moest overleven, alsof er geen andere opties waren. Een overval, een straatroof… wie weet welke kant het op was gegaan als ik niet meteen was gepakt. Het ging niet alleen om die keuzes. Thuis speelde ondertussen ook veel. Mijn gezin werd geraakt door het toeslagenschandaal. Ineens was er armoede, schulden, stress. Dingen waar je als kind niet mee bezig zou moeten zijn. Ik voelde de druk en was vooral op: ‘als zij dit niet kunnen oplossen, dan moet ik het zelf doen. Het was vooral een kwestie van snelle keuzes maken. Snelle manieren om geld te maken. Vooral uit noodzaak.

Ik kom over als een rustige jongen en dat ben ik ook. Maar in die tijd dacht ik dat ik stoer moest lijken. Het kostte me alles om dat onder ogen te zien dat mezelf kwijt was geraakt in keuzes die helemaal niet bij me hoorden.

De eerste dagen waren het zwaarst
Mijn plaatsing bij Eigen Kracht Jeugd & Gezin was onderdeel van de afspraken met de rechter en reclassering. Virgil, directeur van EKJ, kwam zelfs naar de jeugdgevangenis, samen met een collega, om mij uit te leggen hoe het traject eruit zou zien. Toen de tijd was aangebroken om te verhuizen naar de groep, werd ik opgehaald en stapte ik letterlijk een nieuw hoofdstuk binnen.

De eerste dagen waren het zwaarst. Ik miste vooral het vertrouwde gevoel van thuis, zo simpel als mijn moeder die gekookt had. Ineens zat ik in een huis met onbekende gezichten en jongens waarvan je niet wist wie je tegenover je kreeg. Ik hield me afwachtend, keek de kat uit de boom. Maar na verloop van tijd veranderde dat. Nieuwe gezichten werden bekender, er ontstonden banden. Uiteindelijk woonde ik zelfs samen met één van de jongens uit de groep. Iets wat ik nooit had verwacht.

In diezelfde periode bleef het contact met mijn familie belangrijk. In de gevangenis had ik nauwelijks met mijn moeder gesproken uit schaamte, maar met mijn zus wel, soms ook met mijn vader. Dat gaf me houvast. Achteraf besef ik dat hun vertrouwen mijn grootste steun was.

Leren kiezen voor de juiste weg 
Wat ook hielp, waren de begeleiders. Ik had er hele fijne. Ze stonden klaar, soms letterlijk met een bord eten. Soms gingen we samen wat eten en praten. Het leek klein, maar maakte een groot verschil. Het gaf me het gevoel dat ik er niet alleen voor stond. Nog steeds kan ik ze altijd appen als er iets is.

Door al die steun vond ik bij Eigen Kracht Jeugd opnieuw ruimte om mezelf te laten zien. Ik heb vriendschappen opgebouwd, geleerd met anderen om te gaan en ontdekt hoe belangrijk het is om elkaar te motiveren. Waar ik vroeger wegkeek van verantwoordelijkheid, begon ik hier juist stappen te zetten. Langzaam keerde de focus terug: werk, school, toekomst.

Dat proces had ook invloed op mijn ouders. Voor hen was het zwaar dat anderen wisten wat er speelde, maar tegelijk zagen ze me veranderen. Ze kregen opnieuw vertrouwen dat ik mijn leven serieus neem. En dat klopt ook: ik ben bezig met school, met werk, en ook met gewoon leuke dingen zoals festivals, gamen, nieuwe mensen leren kennen.

Sinds ik buiten ben, ben ik veel verantwoordelijker geworden. Alles wat ik doe, weeg ik nu zorgvuldig af. Vroeger wilde ik stoer lijken, terwijl dat helemaal niet bij mij past. Een groot deel draaide ook om geld. Thuis was er stress en druk, en ik dacht dat ik het moest oplossen. Ik was niet bezig met school of werk, ik wilde vooral snel geld verdienen. Nu werk ik als orderpicker, volg ik een MBO-opleiding Zorg & Welzijn en denk ik verder vooruit.

Met het oog op de toekomst
Ik wil sociaal werker of jongerenwerker worden. Mijn diploma halen, een huis, genoeg geld om goed te leven, en later misschien een gezin. Gewoon die standaarddingen, maar voor mij betekent het veel. Ik ben veel veranderd in korte tijd, gelukkig in positieve zin. Tegenwoordig vier ik mijn successen. Dat ik niet meer in aanraking kom met justitie. Dat ik werk, mijn boetes betaal, vrij buiten loop. Kleine stappen, maar ze maken me trots.

Een belangrijke boodschap
Tegen andere jongeren zeg ik: kijk uit met welke vrienden je je omringt. Niet iedereen meent het goed met je. Durf je stem te laten horen en laat je niet meeslepen. En tegen rechters, hulpverleners en volwassenen wil ik zeggen: wij zijn ook maar mensen. Mensen maken fouten. Soms gaat het snel en voelt het alsof je geen keuze hebt. Maar mensen kunnen veranderen. Kijk verder dan de daad en zie de persoon die ervoor zit.

Als ik iets tegen mijn 15-jarige zelf zou mogen zeggen: ga naar school. Doe geen rare dingen. Luister naar mensen die je willen helpen. Blijf dichtbij je ouders, want uiteindelijk zijn zij degene die altijd naast je staan.

Mijn motto:
Ik houd niet van problemen. Vermijd problemen. Daar komt alles voor mij op neer.